Tu działa Bóg
nr 7-8 (85-86) LIPIEC-SIERPIEŃ 2014

Wizerunek Bogarodzicy to także próba obejścia osobowego przedstawienia Ducha Świętego, czego unika się w prawosławiu.

Jacek Kurek

Kościół Pięćdziesiątnicy

Kościół Ducha Świętego w Tychach należy do najbardziej interesujących budowli sakralnych, które powstały w Polsce w drugiej połowie XX wieku, i warto go zobaczyć podczas wakacyjnych podróży.

Zrealizowany według projektu Stanisława Niemczyka, ozdobiony polichromiami Jerzego Nowosielskiego, został wyróżniony w 1983 roku nagrodą Stowarzyszenia Architektów Polskich. Bryła i wystrój kościoła nawiązują do wschodniej duchowości, jednocześnie zanurzając ją w liturgii Soboru Watykańskiego II. Zdobiące świątynię malowidła to jedna z najbardziej intrygujących realizacji malarza, który chciał, by stała się ona „uobecnieniem kosmicznej Pięćdziesiątnicy na przestrzeni całej historii”.

W katalogu wystawy „Sztuka w przestrzeni miasta. Artyści znani z tyskich kościołów” czytamy: „Wzajemnie uzupełniające się architektura i wystrój podkreślają symboliczny wymiar światła zstępującego z góry. Abstrakcyjnie zakomponowana latarnia jest kluczem do teologicznego programu kościoła. Tworzy ona kompozycję przypominającą obrazy Jerzego Nowosielskiego”. Prof. Ewa Chojecka (prof. zw. dr hab. historii sztuki, członek Komitetu Nauk o Sztuce Wydziału Nauk Społecznych PAN) pisze: „Zewnętrzna bryła ma kształt wrośniętego w ziemię kurhanu bądź opiekuńczo obłego namiotu pielgrzymkowego. Cztery przewężone górą wieżyczki z ażurowymi krzyżami zdają się być echem barcelońskiej Sagrada Familia” (Świątyni Pokutnej Świętej Rodziny w Barcelonie w Hiszpanii wybudowanej według projektu Antonia Gaudiego). Ta forma to także symboliczne skojarzenie z tabernakulum i śląską hałdą.

 

Przedstawiając w centrum prezbiterium wznoszącą się niejako nad ołtarzem Maryję-orantkę (Maryję modlącą się), Jerzy Nowosielski uzasadniał: „W jakiś sposób – Duch Święty najbardziej obecny jest w ikonie Matki Bolesnej, bo Matka Boska była jego nosicielką. (…) Objawił się on jako działanie, a nie jako Osoba”. Wizerunek Bogarodzicy to także próba obejścia osobowego przedstawienia Ducha Świętego, czego unika się w prawosławiu.

„Wnętrze jest jaskiniowo mroczne, rozświetlone środkową latarnią, ze światłem padającym na potężny wizerunek Madonny-orantki, nad którą widnieje veraicon. Dośrodkowo usytuowany ołtarz (…) został otoczony cienkimi, metalicznie lśniącymi liniami «konfesji» rozpiętej nad ołtarzowym podium oraz (…) lampami w formie odwróconej menory (…)” – opisuje wnętrze Ewa Chojecka.

Świątynia jest świętą przestrzenią, która zanurza nas w mistykę liturgii wyrażającej jedność chrześcijańskiej duchowości Wschodu i Zachodu, przede wszystkim jednak będąc epifanią życiodajnego spotkania człowieka z Bogiem – doświadczenia obecności Ducha Świętego.

 

Fotografia 01

Wnętrze Kościoła nawiązuje do stylistyki wczesno-chrześcijańskiego namiotu, który jest przestrzenią spotkania z Bogiem. Autorem i w ykonawcą mistycznej ikonografii był prof. jerzy Nowosielski

 

Fotografia 02

W ikonie Maryi-orantki jest obecny Duch Święty, który objawia się jako działająca moc Boża. W tym sensie ikona Matki Boskiej w istocie jest ikoną – zgodnie z wezwaniem, pod jakim poświęcono kościół – Ducha Świętego. Taka była intencja Jerzego Nowosielskiego (ur. 7 stycznia 1923 roku w Krakowie, zm. 21 lutego 2011 roku), artysty i teologa prawosławnego, który jest uważany za jednego z najwybitniejszych współczesnych pisarzy ikon.

 

Fotografia 03

W prezbiterium obok Maryi-orantki zostały przedstawione postaci starotestamentowe: królowie, prorocy, patriarchowie, w transepcie męczennicy, Apostołowie i Ojcowie Kościoła. Schodzą oni nisko nad głowy wiernych, tak jakby wychodzili z Ludu Bożego, podtrzymując ciągłość wiary.

 

Fotografia 04

W skrzydłach transeptu artysta namalował „Ukrzyżowanie” i „Przemienienie”. „Ukrzyżowanie” to połączenie wizerunku Jezusa cierpiącego i triumfującego nad śmiercią. Chrystus z „Przemienienia” ukazuje nową twarz, a biel Jego szat potęguje błękit otaczający symbolicznie całą postać.

Strona korzysta z plików cookie w celu realizacji usług zgodnie z Polityką Cookies. Możesz określić warunki przechowywania lub dostępu do cookie w Twojej przeglądarce. OK