Grób Chrystusa – centrum świata
Po roku 313 (edykt mediolański uznający wolność religii chrześcijańskiej w imperium rzymskim) cesarz Konstantyn zainicjował budowę świątyń w najważniejszych miejscach dla chrześcijan. Odnaleziono wtedy przysypany gruzami grób Chrystusa i rozpoczęto budowę sanktuarium. Uroczyste przekazanie wiernym wzniesionego przez architektów Zenobiusza i Eustachiusza zespołu budowli Golgoty nastąpiło w dniach 14-21 września 335 r.
Przyjmuje się, że świątynia przetrwała do 1000 r. kiedy kalif al Hakim bi Amr Allah nakazał wyburzenie wszystkich kościołów w Jerozolimie. Z dawnego zespołu budowli pozostało jedynie Anastazis (Zmartwychwstanie)
– monumentalna budowla centralna zwieńczona kopułą, rozpięta ponad grotą grobu Chrystusa. Wielki kompleks świątynny z czasem został odbudowany, ostateczny kształt nadali mu w XII wieku krzyżowcy. Znajdują się tu m.in. kaplice Znalezienia Relikwii Krzyża, Biczowania, Cierniem Koronowania, Rozdzielenia Szat – tworzące miniaturę Via Dolorosa. Budowle w dobrym stanie przetrwały do XIX wieku. W 1808 roku spłonęła kopuła Anastazis, a jej odbudowę zlecono Kościołowi Wschodniemu.